Tegoroczna pandemia koronawirusa zmusiła społeczeństwo do poważnej dyskusji na temat naszej ogólnej kondycji zdrowotnej. W mediach dosyć regularnie zaczęły przewijać się informacje, że drugą, zaraz po seniorach, najbardziej narażoną na zakażenie wirusem Covid-19 grupą, są osoby otyłe. Co więcej, oliwy do ognia dolał kilka tygodni temu premier Wielkiej Brytanii, Boris Johnson, zapowiadając kompleksowy plan wielkiego narodowego odchudzania Brytyjczyków.

I chociaż to nie będzie artykuł o koronawirusie, to niewątpliwie wybuch pandemii był dosyć istotnym bodźcem w kontekście wdrożenia nowej strategii brytyjskiego rządu. W kwietniu tego roku, wspomniany wcześniej Johnson sam trafił na intensywną terapię z powodu zakażenia. Jak zaznaczył podczas swojego orędzia do narodu, ciężki przebieg choroby zmusił go do refleksji nad swoim zdrowiem i zmotywował do zgubienia nadmiernych kilogramów.

O samym pomyśle Brytyjczyków przeczytacie kawałek dalej, ponieważ wydaje się on co najmniej ciekawy, niemniej w pierwszej kolejności warto skupić się na przyczynach obecnego stanu rzeczy.

Przyczyny otyłości na świecie

Stwierdzenie, że temat jest bardzo złożony i niejednoznaczny, nie będzie sporym nadużyciem. Na pewno do głównych przyczyn nadwagi i otyłości należą niezdrowe nawyki żywieniowe oraz znikoma aktywność fizyczna. Jednak spłycanie powodów zbierającej krwawe żniwa plagi jedynie do diety i ruchu byłoby nie tylko niesprawiedliwe, ale przede wszystkim nie do końca konstruktywne.

Wśród pośrednich przyczyn zbyt dużej wagi możemy wymienić także takie jak:

  • styl życia,
  • postęp przemysłowy, technologiczny, urbanizacja,
  • łatwy dostęp do przetworzonej i wysokokalorycznej żywności,
  • przewlekły stres i zaburzenia emocjonalne jak na przykład depresja,
  • zaburzenia hormonalne,
  • leki (między innymi terapie sterydowe),
  • "genetyka".

Pewnie ostatnia z wymienionych przyczyn wzbudzi największe kontrowersje, dlatego ją omówimy w pierwszej kolejności. Jak możemy przeczytać w poradniku Fundacji Instytutu Matki i Dziecka (całość dostępna tutaj http://www.imid.med.pl/fimid-poradnik-web.pdf), z badań wynika, że 70% dzieci, których oboje rodzice są otyli, również jest otyłe. W przypadku, gdy rodzice są szczupli, ryzyko otyłości u dziecka wynosi zaledwie 10%.

Nie oznacza to oczywiście, że nawet jeżeli ktoś "odziedziczył" skłonność do tycia, to otyłość musi go dotyczyć. Tutaj wracamy do czynników środowiskowych, wymienionych na samym początku, czyli nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej - ostatecznie to one będą miały największy wpływ na naszą kondycję.

Pozostałe przyczyny to niestety ponury znak naszych czasów. Zastępujemy pracę mięśni i aktywność fizyczną urządzeniami oraz środkami transportu, rozrywkę na świeżym powietrzu -  telewizorem, komputerem, telefonem i konsolami do gier, a niezdrowa żywność jest tą najbardziej eksponowaną w marketach i reklamach.

Choroby emocjonalne i hormonalne a otyłość

Na liście przyczyn otyłości nieprzypadkowo pojawiły się także zaburzenia emocjonalne. Światowa Organizacja Zdrowia informuje, że obecnie na świecie na depresję choruje 320 milionów osób i według prognoz stanie się ona w 2020 roku drugą najczęstszą chorobą na świecie, a w 2030 pierwszą. Z kolei z raportu NFZ z lutego wynika, że w ubiegłym roku leki przeciwdepresyjne wykupiło aż 3,5 miliona Polaków. 

Depresja stała się poważnym problemem społecznym i nierzadko towarzyszy jej zaniedbanie aktywności fizycznej oraz zdrowych nawyków żywieniowych. Może to wynikać z obniżonego nastroju, zmniejszonej energii, utraty zadowolenia z życia czy zaburzeń odżywiania.

Przy tej okazji warto wspomnieć o świetnej kampanii Katarzyny Napiórkowskiej przy współpracy Ministerstwa Zdrowia:

W kontekście zaburzeń hormonalnych i ich wpływu na otyłość na pewno budujące jest to, że coraz więcej osób decyduje się na badania pod kątem choroby Hashimoto czy insulinooporności. Prawidłowa diagnoza pozwala na dopasowanie odpowiednich zaleceń i jadłospisu, a osoby dotknięte tymi dolegliwościami mogą także szukać wsparcia w licznych publikacjach i książkach. Dwa bardzo obszerne i merytoryczne artykuły przygotowała niedawno nasza dietetyczka, Paulina Krause:

Dieta w chorobie Hashimoto - https://vitalia.pl/Dieta-w-chorobie-hashimoto

13 zaleceń przy insulinooporności - https://vitalia.pl/Insulinooporność-13-zaleceń

Jak walczyć z otyłością?

Obiecaliśmy rozwinięcie najnowszego pomysłu premiera Wielkiej Brytanii na walkę z otyłością, a ten wydaje się naprawdę bardzo ciekawy. Strategia oparta jest na dwóch filarach: zachęcenie Brytyjczyków do większej aktywności fizycznej oraz zadbanie o ich dietę. Pierwszy filar będzie realizowany między innymi za pomocą rowerów, które od teraz mają być dostępne...na receptę!

Lekarz, który u swojego pacjenta zdiagnozuje problemy z wagą, będzie mógł przepisać pacjentowi ruch fizyczny w postaci roweru. Ci Brytyjczycy, których nie stać na zakup sprzętu, będą mogli liczyć na dofinansowanie od rządu. Pojawiły się także bony na pokrycie naprawy roweru w wysokości 50 funtów, które ponoć rozeszły się od ręki. Oczywiście cała strategia jest długofalowa i zakłada także duże inwestycje w infrastrukturę, komunikację i kampanie społeczne. Ponadto lekarze rodzinni mają pomagać otyłym pacjentom poprzez ustalanie planów ćwiczeniowych i dietetycznych.

Drugi filar to misja zwrócenia Brytyjczykom uwagi na to, co jedzą. Z reklam telewizyjnych przed godziną 21.00 mają zniknąć niezdrowe produkty, rewolucyjne zmiany czekają też układ rozstawiania produktów na sklepowych półkach. Ograniczona zostanie eskpozycja słodyczy, czipsów i fast foodów, bardzo ciekawy jest też zakaz sprzedaży niezdrowej żywności w okolicach wejścia, kas. Rząd planuje wyemitować specjalne kampanie, mające na celu poprawienie umiejętności kulinarnych obywateli.

Więcej informacji na temat brytyjskiego pomysłu znajdziecie w świetnym artykule Tomasza Borejzy: https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wielka-brytania-powszechna-otylosc-rzad-opracowal-plan-odchudzania/. Wiemy, że część z Was mieszka na co dzień w Wielkiej Brytanii, dlatego koniecznie dajcie znać jak wygląda realizacja tej strategii i czy zauważyliście już jakieś zmiany.

Otyłość na świecie

A jak wygląda walka z otyłością w innych zakątkach naszego globu? W Hiszpanii tylko w czasie epidemii koronawirusa od marca do maja miała przytyć prawie połowa społeczeństwa, a z plagą otyłości nie tak dawno borykało się także lokalne wojsko - żołnierze po fatalnych wynikach testów sprawnościowych otrzymali jednak specjalne plany treningowe i dietetyczne. Z francuskich szkół już kilka lat temu zniknęły automaty z niezdrową żywnością, a w ramach walki z nadmierną ilością cukru w diecie restauracje nie mogą oferować swoim klientom dolewek napojów.

Programy walki z otyłością już od kilku lat skutecznie funkcjonują w Holandii, Belgii i krajach skandynawskich. Wdrożenie podobnej strategii za naszą zachodnią granicą zlecono także Julii Klöckner, niemieckiej minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej, która zawarła z wieloma branżami przemysłu spożywczego umowę o zmniejszeniu zawartości cukru, tłuszczów oraz soli w mrożonkach i innych produktach gotowych.

 Batalia z otyłością na kilku frontach od wielu lat trwa także w Stanach Zjednoczonych. W większości szkół dzieci mają obecnie dostęp do zdrowych śniadań, przekąsek i zbilansowanych obiadów, a stany, które zapewniają zdrowsze posiłki mogą liczyć na dotacje ze strony administracji federalnej. Amerykanie podchodzą do tego bardzo pragmatycznie, informując, że otyłość rocznie kosztuje budżet państwa aż 150 miliardów dolarów w samych wydatkach na leczenie. 

Otyłość w Polsce

Na koniec musimy wspomnieć o sytuacji w Polsce, a ta z roku na rok staje się coraz bardziej dramatyczna. Pamiętacie liczby z początku artykułu? Według badania "Narodowy Test Zdrowia Polaków 2020" aż 61% Polaków ma problem z nadmierną masą ciała - 74% mężczyzn i 50% kobiet. Sama otyłość dotyczy 28% Polaków i 21% Polek.

Na diecie odchudzającej chociaż raz w swoim życiu było 27% naszego społeczeństwa, przy czym w tej grupie odsetek kobiet jest znacznie wyższy niż mężczyzn. Tylko 22% Polaków spożywa zbilansowane posiłki zgodnie z piramidą żywienia.

Cały raport, w którym znajdziecie mnóstwo ważnych informacji jest do pobrania pod tym linkiem: https://narodowytestzdrowia.medonet.pl/

Polska potrzebuje strategii i kompleksowego planu, chociaż pierwszym krokiem w walce z otyłością może być niedawno wprowadzony podatek cukrowy. Taki podatek działa już w kilku krajach, między innymi w Stanach Zjednoczonych, gdzie przyczynił się do zmniejszenia sprzedaży słodzonych napojów nawet o 80%. 

W Polsce od stycznia 2021 roku podatkiem cukrowym mają być objęte tylko napoje wysokosłodzone. Jest to rozwiązanie, którego jakieś efekty na pewno zaobserwujemy w przeciągu następnych kilkunastu lat, natomiast należy pamiętać o jednej rzeczy, do której zawsze wracamy - nie tyjemy od konkretnych produktów, tylko od nadwyżki energetycznej.

Dlaczego moje dziecko jest otyłe?

W ubiegłym tygodniu na naszej stronie na Facebooku pojawił się webinar o żywieniu dzieci w wieku szkolnym. Mama-dietetyczka, Marta Tomaszewska, odpowiedziała na wiele Waszych pytań, w tym na te o zaburzeniach odżywiania i nadmiernej masie ciała u dzieci. Cały materiał możecie zobaczyć i odsłuchać tutaj:

Miesiąc walki z otyłością przypada co roku w październiku. Bardzo zachęcamy do porozmawiania z najbliższymi na temat istotnej roli, jaką w kontekście jakości i długości naszego życia pełnią zdrowa, zbilansowana dieta i regularna aktywność fizyczna. 

Koniecznie dajcie znać w komentarzach co sądzicie o naszym nowym artykule i nie zapomnijcie dodać swoich pomysłów na walkę z otyłością!