FODMAP? A co to za szyfr?

Aby lepiej wyjaśnić czym jest ta dieta i na czym polega, najpierw wyjaśnię Wam, co to dokładnie za skrót. FODMAP to akronim pochodzący z języka angielskiego oznaczający:

F – fermentable (fermentujące)
O – oligoligosaccharides (oligosacharydy) 
D – disaccharides (disacharydy)
M – monosaccharides (monosacharydy)
A – and (i)
P – polyols (poliole)

Słowo low przed skrótem oznacza niskie i odnosi się do niewielkiej zawartości wymienionych sacharydów (węglowodanów) w dozwolonych produktach spożywczych. 

Upraszczając, chodzi więc o to, że posiłki planowane według zasad diety low FODMAP zawierać będą niskie ilości cukrów, które w naszym przewodzie pokarmowym mają zdolność do fermentowania.  U osób, u których takie cukry będą słabo absorbowane w jelicie, ich obecność może wywołać nieprzyjemne dolegliwości – ból, dyskomfort, wzdęcia, ale również np. biegunki.  

Czy dotyczy to wszystkich?

Nie jest to problem, który będziemy obserwować w całej populacji. Organizmy większości osób jak najbardziej radzą sobie z trawieniem wymienionych wcześniej węglowodanów. Problem dotyczy jednak przede wszystkim chorych na zespół jelita drażliwego (znany też jako IBS, z angielskiego irritable bowel syndrome). 

Jest to schorzenie dość częste. Szacuje się, że cierpi na nie 10 – 20% populacji (częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn). Można jednak przyjąć, że % ten jest tak naprawdę większy, ponieważ objawy są nieswoiste i część chorych albo w ogóle nie trafia do lekarza albo nie otrzymuje właściwej diagnozy. W celu postawienia rozpoznania należy oprzeć się o tzw. Kryteria Rzymskie. Według nich, IBS może zostać rozpoznane, jeśli osoba poddająca się diagnozie w ciągu ostatnich trzech miesięcy przez minimum jeden dzień w tygodniu odczuwała ból brzucha związany z wypróżnianiem, ze zmianą wyglądu i konsystencji stolca oraz/lub zmianą rytmu wypróżnień. Wystarczy obecność dwóch z trzech wymienionych kryteriów, by specjalista mógł zdiagnozować zespół jelita drażliwego. 

Dodatkowo, na podstawie objawów dominujących wyróżnia się cztery postacie IBS:
1. biegunkową,
2. zaparciową,
3. mieszaną, 
4. nieokreśloną. 

Co low FODMAP oznacza w praktyce?

Dieta low FODMAP opiera się oczywiście na posiłkach i produktach o niskiej zawartości węglowodanów, które będą ulegać fermentacji w jelitach.  Wystrzegać należy się natomiast produktów z dużą zawartością tego typu cukrów. Do grupy niezalecanych węglowodanów należą:
• Fruktoza,
• Laktoza,
• Fruktany,
• Galaktooligosacharydy,
• Alkohole polihydroksylowe, czyli np. ksylitol, mannitol i sorbitol. 
Poniżej załączam tabelkę z przykładowymi dozwolonymi i przeciwwskazanymi produktami. Oczywiście nie wyczerpuje ona tematu, ale na pewno stanowić będzie dobrą wskazówkę na początek drogi z low FODMAP. 
Należy również pamiętać o tym, że jadłospis chorego należy dostosować również do postaci schorzenia – inaczej odżywiać powinna się osoba z postacią zaparciową, a inaczej z biegunkową. Przed zmianą sposobu odżywiania warto więc skonsultować się z dietetykiem doświadczonym w tego typu dietach. Pomoże on nie tylko w zaleceniach ogólnych dotyczących żywienia, ale również dopasuje jadłospis do Twoich indywidualnych potrzeb. 

Podsumowanie

Jak zostało już wspomniane, chociaż dieta low FODMAP nie jest niezbędna u wszystkich, to jednak sporo osób może jej potrzebować ze względu na sporą częstość występowania zespołu jelita drażliwego w populacji. Jeśli wiesz, że cierpisz na to schorzenie, to mam nadzieję, że przyda Ci się chociaż kilka wskazówek zawartych w tekście. Jeśli natomiast odczuwasz objawy podobne do opisanych, to być może warto byłoby skonsultować się ze swoim lekarzem w celu ustalenia, czy przypadkiem nie chorujesz na IBS. 
Bibliografia:
Pawlak K. i in. DIETA L-FODMAP W LECZENIU ZESPOŁU JELITA DRAŻLIWEGO. Czasopismo poświęcone zagadnieniom badań ochrony zdrowia i środowiska 2017
Zdjęcie główne: