Choroba Hashimoto to jedno z najczęściej występujących zapaleń tarczycy. Dotyka ona zarówno kobiety jak i mężczyzn, jednak osiem i pół razy częściej diagnozowana jest u płci żeńskiej. Najbardziej zagrożone są osoby w czwartej i piątej dekadzie życia. Układ immunologiczny zaczyna występować przeciwko tkankom tarczycy. Objawia się to nagromadzeniem autoreaktywnych limfocytów naciekających na tkankę tarczycy, co wywołuje pojawienie się przeciwciała przeciwko antygenom organizmu. W uproszczeniu – układ odpornościowy zaczyna traktować komórki tarczycy jako obce i zaczyna je zwalczać.

Konsekwencją tego jest zaburzenie sprawności gruczołu, a wraz z nim - wydzielania hormonów tarczycy. W początkowej fazie, ze względu na zwiększone uwolnienie hormonów z uszkodzonych przez limfocyty tkanek, obserwuje się nadczynność tarczycy. Jednak w większości przypadków choroba Hashimoto prowadzi do produkcji zbyt małej ilości hormonów tarczycy, rozwijając tym samym jej niedoczynność.

Objawy choroby Hashimoto

Niestety większość objawów Hashimoto pozostaje niezauważalnych przez lata, a prawidłowe zdiagnozowanie choroby często jest dziełem przypadku lub ma miejsce przy okazji innego badania. Jeżeli występują u Ciebie takie obawy jak:

  • nieustanne zmęczenie, nawet przy niewielkiej aktywności
  • obrzęk twarzy, opuchlizna,
  • przybieranie na wadze, nawet przy odpowiedniej diecie,
  • bóle mięśni i sztywność stawów,
  • trudności z oddychaniem,
  • pogorszenie samopoczucia psychicznego,
  • większa nietolerancja na zimno,
  • łamliwość paznokci,
  • suchość skóry,
  • wypadanie włosów,

to zdecydowanie sygnał, że należy wybrać się do lekarza. Pamiętaj jednak, że rozpoznanie choroby Hashimoto nie oznacza radykalnych działań jak w przypadku wykrycia nowotworów. Hashimoto nie jest wyrokiem, ale leczenie będzie wymagać pewnych zmian zarówno w Twoim stylu życia, jak i odżywiania. O czym należy pamiętać podczas leczenia?

Zalecenia dotyczące diety

Głównym zadaniem diety w Hashimoto jest dostarczenie odpowiednich ilości składników pokarmowych, mineralnych i witamin do organizmu. Kluczowe jest także przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania, takich jak: regularne spożywanie posiłków, odpowiednie nawadnianie czy aktywność fizyczna, a także wyeliminowanie dań wysokoprzetworzonych, typu fast-food, słodycze. Badania pokazują, że przy tej jednostce chorobowej należy zwrócić większą uwagę na podaż:

Cynku
Na złagodzenie objawów Hashimoto podobnie wpływa wyrównanie poziomu cynku. Jego źródłem są: pestki dyni, zarodki pszenne, kasza gryczana, mięso, jaja, sery podpuszczkowe.

Kwasów Omega-3
Choroba Hashimoto ma charakter zapalenia, dlatego zastosowanie diety o charakterze przeciwzapalnym jest niezwykle istotne. Takie działanie mają np. kwasy omega-3. Można je znaleźć w produktach takich jak: łosoś atlantycki, sardela europejska, sardynki, śledzie, makrela czy pstrąg.

Przeciwutleniaczy 
Podobny skutek do kwasów omega-3 odnoszą produkty zawierające flawonoidy, np. jagody, owoce cytrusowe czy zawierające allinę czosnek czy cebulę. Produkty bogate w przeciwutleniacze to suszone zioła, np. bazylia, oregano, rozmaryn czy przyprawy korzenne: cynamon, imbir, goździki.. Ze względu na ich antyoksydacyjne właściwości pomocne są także witaminy: A,C,E.  Witamina C w znacznych ilościach występuje w natce pietruszki, jednak jej dobrym źródłem są : papryka, pomidor, porzeczka, truskawki. Z kolei dobrym źródłem witaminy E są oleje, np. słonecznikowy, rzepakowy, migdały czy orzechy: laskowe, włoskie.

Witaminy D
Wzmacnia wrodzoną odpowiedź immunologiczną. Badania pokazują, że jej niedobór jest często obserwowany u osób cierpiących na Hashimoto. Uzupełnienie niedoboru skutkuje poprawą parametrów. Witamina D z pokarmu do organizmu dostarczana jest jedynie w niewielkim stopniu. Większość pochodzi z syntezy skórnej. Warto zauważyć, że kremy z filtrami UV blokują wytwarzanie witaminy D w organizmie. Zmniejszona produkcja jest także odnotowana u osób cechujących się znaczną zawartością tkanki tłuszczowej. Obecne zalecenia wskazują na konieczność suplementacji nawet u osób zdrowych.

Jodu 
Jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Źródłami są: owoce morza, dorsz, halibut, łosoś, makrela, a także jaja, produkty mleczne, sól jodowana. Należy jednak zwracać uwagę, by nie przekraczać referencyjnych wartości, gdyż nadmiar jodu może prowadzić do zaostrzenia odpowiedzi immunologicznej przy Hashimoto.

Selenu
Badania pokazują, że uzupełnienie jego niedoborów korzystnie wpływa na wchłanianie leku przyjmowanego przy niedoczynności tarczycy. Selen znajduje się w produktach takich jak: orzechy brazylijskie, tuńczyk, halibut, brązowy ryż, jaja czy w produktach wzbogacanych.

Żelaza
Jego niedobór zmniejsza aktywność produkcji hormonów. Produkty będące dobrym źródłem to: wątroba wieprzowa, mięso – szczególnie wołowina i cielęcina, ryby, np. sardynki, czy żółtko jaja kurzego. Wchłanianie żelaza z produktów pochodzenia zwierzęcego jest dużo wyższe niż z produktów roślinnych.

Wolotwórczych substancji
Przy chorobie Hashimoto należy zwrócić uwagę na produkty zawierające goitrogeny (substancje wolotwórcze). Utrudniają one produkcję hormonów, doprowadzając do wzrostu przeciwciał. Występują w roślinach z rodziny krzyżowych, tj. kapuście włoskiej, jarmużu, kalafiorze, brokułach, szpinaku, kalarepie czy rzepie, czy kapustnych:, np. brukselka. Nie oznacza to, by je z diety wykluczyć, a jedynie, by zmniejszyć ich porcje, częstotliwość spożycia i wprowadzić odpowiednią obróbkę. Nie należy zjadać ich na surowo, gotowanie min. 20 min. (bez pokrywki) zmniejsza  aktywność goitrogenów o 30%, a także w czasie rozdrabiania i na skutek mrożenia.

Soi i produktów sojowych
Jak pokazują badania - upośledzają wchłanianie lewotyroksyny co skutkuje koniecznością zwiększenia dawki leku u osób z niedoczynnością tarczycy typu Hashimoto. Ponadto, izoflawony sojowe przy niedoborze jodu upośledzają produkcję hormonów tarczycy. Dlatego spożywanie takich produktów jak: mleko sojowe, tempeh, tofu powinno być ograniczone.

Glutenu i laktozy 
Mylny jest pogląd, że w dietoterapii przy Hashimoto należy eliminować gluten i laktozę. W świetle badań naukowych nie ma wskazania do stosowania diety bezglutenowej przy Hashimoto. Jedynym wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest celiakia. Faktem jest, że celiakia i Hashimoto bardzo często występują równocześnie i wówczas faktycznie zastosowanie diety bezglutenowej (u osób równocześnie z celiakią i Hashimoto) poprawia parametry Hashimoto.  Wpływa to u takich osób na zmniejszenie dawki leku. Podobnie ma się rzecz z dietą wykluczającą produkty z laktozą, gdzie także nie rekomenduje się diety bez laktozy u osób z Hashimoto, jeśli nie ma współwystępowania nietolerancji laktozy.

Bibliografia:
1. Luty J., Bryl E., Choroba Hashimoto — aspekt genetyczny i środowiskowy, Zakład Patologii i Reumatologii Doświadczalnej, 2017, 1-6.
2. Teng W., Shan Z., Teng X. i wsp. Effect of Iodine intake on thyroid diseases in China, New ENgl. J. Med. 2006, 354, 2783-2793.
3. Zakrzewska E, Zegan M, Michota-Katulska E., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto, Bromat Chem Toksykol 2015, XLVIII, 2, 117-127.
4. Fruzza AG, Demeterco-Berggren C., Jones KL Unawareness of the effects of soy intake on the management of congenital hypothyroidism. Pediatr, 2012, 130, 3, 699-702.
5. Bakr HG., Meawed TE., Relevance of 25 (OH) Vitamin D deficiency on Hashimoto's Thyroiditis, Egypt J Immunol., 2017, 2, 53-62
6. Kus K., Zielińska K., Choroba Hashimoto – efektywność diety bezglutenowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2016, 49, 370–376.
7. Bossowski A., Otto-Buczkowska E. Schorzenia tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, Układ endokrynny, 2011, 2, 1-13.
8. Liontiris Ml., Mazokopakis EE. A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients.Points that need more investigation, Hell J Nucl Med., 2017, 20, 1, 51-56.