Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

  • Jakie są metody pomiaru składu ciała?
  • Na czym polega metoda DXA?
  • Jak działa waga z analizą składu ciała?
  • Czy pomiar na wadze z analizą składu ciała jest wiarygodny?
  • Jak właściwie zmierzyć skład ciała?
  • Jakie są normy składu ciała?

Jakie są metody pomiaru składu ciała?

Pamiętać należy, że badanie składu ciała ma jedynie charakter szacunkowy. Nie da się za pomocą sprzętu stwierdzić ze stuprocentową dokładnością zawartości poszczególnych komponentów w ciele. Metod pomiaru jest kilka, jedne mniej inne bardziej dokładne. Dzieli się je na 3 grupy:

  • metody rzetelne – absorpcjometria promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii (DXA), metoda hydrostatyczna,
  • metody mniej rzetelne – impedancja bioelektryczna (BIA), ocena oddziaływania podczerwieni (NIR),
  • metody najmniej rzetelne – ocena fałdów skórnych, pomiary obwodów ciała.

Na czym polega metoda DXA?

DXA jest uważana za najbardziej dokładną metodę. W jej przypadku analizuje się przepływ wiązki promieniowania jonizującego i sprawdza jej osłabienie. Jest wykorzystywana w profesjonalnych sprzętach, szczególnie do badania składu ciała sportowców. Jej dużym plusem jest wskazywanie dokładnego rozmieszczenia poszczególnych komponentów w ciele np. tego, że najwięcej tłuszczu jest na brzuchu. Pozwala również określić gęstość kośćca. Metoda hydrostatyczna, która jest również dość dokładna, jest nazywana inaczej ważeniem podwodnym i opiera się na prawie Archimedesa. 

Jak działa waga z analizą składu ciała?

W przypadku sprzętów domowych wykorzystuje się w głównej mierze metodę BIA, czyli przepływu przez ciało słabej wiązki prądu o małym natężeniu i określonej częstotliwości (najczęściej około 50 kHz). Następnie bada się opór tkanek (impedancję) na przesłany prąd. Woda, tkanka mięśniowa czy krew przepuszczają prąd, zaś tkanka tłuszczowa stawia opór. Pozwala to na określenie zawartości tłuszczu oraz beztłuszczowej masy ciała. Dzięki temu można określić stosunek tkanki tłuszczowej do mięśniowej. Metoda jest bezpieczna, nieinwazyjna i nieodczuwalna, ewentualnie można poczuć delikatne mrowienie. Przeciwwskazaniem do zastosowania jest jednak ciąża, padaczka czy wszczepiony defibrylator serca. Ideał?

Czy pomiar na wadze z analizą składu ciała jest wiarygodny?

Producenci zachwalają swoje artykuły jako super dokładne, jednak prawda jest taka, iż w przypadku BIA bardzo ważny jest sposób przeprowadzenia pomiaru. Na wynik ma wpływ wiele czynników, o których często producenci zapominają wspomnieć, a sam pomiar obarczony jest błędem. Dodatkowo większość urządzeń domowych posiada jedynie elektrody na stopach i pomiaru dokonuje się w pozycji stojącej. Prąd zaś płynie najkrótsza drogą. Oznacza to, że dokonując pomiaru w ten sposób, wiązka przepływa z jednej nogi do drugiej, więc analiza obejmuje notabene jedynie połowę ciała. Badania wskazują na zmniejszenie dokładności w tego typu pomiarze. Znaczącą poprawę wyników uzyskuje się w podłączeniu elektrod stopa-ręka. Ważna również jest pozycja horyzontalna, w celu wyrównania poziomu płynów w ciele, ale również dla wzrostu impedancji. Niestety w przypadku urządzeń domowych nie jest to możliwe. Warto również zwrócić uwagę, iż w przypadku otyłości duża zawartość tłuszczu zmienia impedancję, co ma także wpływ na przekłamanie wyniku i może wymagać wprowadzenia większej częstotliwości prądu w czasie pomiaru. Ważąc się w domu częstotliwości prądu nie zmienimy.

Jak właściwie zmierzyć skład ciała?

Analiza składu ciała w warunkach domowych powinna więc być traktowana z przymrużeniem oka i raczej na zasadzie kontroli rzędu zmian, niż dokładnych wyliczeń. By rzeczywiście pomiary mogły być odnoszone do siebie, konieczne jest spełnienie kilku warunków:

  • pomiaru należy dokonywać zawsze o tej samej porze dnia, najlepiej rano na czczo (przynajmniej 4 godziny po posiłku) 30 minut po opróżnieniu pęcherza,
  • 12-24 godzin przed badaniem należy unikać kawy, mocnej czarnej herbaty, napojów energetyzujących, alkoholu,
  • przed badaniem nie należy nic pić, gdyż to zaburza odczyt (wypity dodatkowo litr wody, wskaże dodatkową zawartość mięśni, co będzie przekłamaniem),
  • nie należy dokonywać pomiaru po wysiłku fizycznym oraz saunie (najlepiej zachować odstęp 12 godzin), ponieważ pozbycie się wody poprzez pot (odwodnienie) wskaże większą zawartość tłuszczu niż jest w rzeczywistości,
  • na odczyt ma wpływ również stosowanie diuretyków (leków odwadniających), obrzęki oraz w przypadku pań cykl menstruacyjny (najlepiej dokonywać pomiarów w środku cyklu).

Jakie są normy składu ciała?

Zawartość poszczególnych komponentów w ciele i stosunek ich do siebie pozwala nam stwierdzić np. czy pojawia się u nas otyłość przy prawidłowej masie ciała, czy też odwrotnie, mimo wysokiej masy ciała mamy dużą zawartość mięśni, a małą tłuszczu. Jak wyglądają normy?

  • zawartość wody – kobiety 55-62 proc. (im osoba starsza tym norma niższa), mężczyźni 58-65 proc.
  • zawartość tkanki tłuszczowej – kobiety 16-20 proc (28-30 proc. norma dla pań > 70 lat), mężczyźni 15-22 proc.
  • beztłuszczowa masa ciała (kości, mięśnie, narządy wewnętrzne, płyny ustrojowe) – kobiety 70-80 proc. (norma maleje wraz z wiekiem), mężczyźni 75-85 proc.

Czy zatem warto zakupić sobie wagę z analizatorem składu ciała? Tylko wtedy, gdy będziemy pamiętać o ‘ułomnościach’ takiego pomiaru i będziemy go traktować jedynie jako sposób na analizowanie różnic w pomiarach. Wtedy analiza taka pomoże nam w obserwacji zmian, jakie zachodzą w ciele na skutek diety. Należy jednak pamiętać o odpowiednim przygotowaniu do pomiaru i wykonywaniu go zawsze o tej samej porze dnia. 

Korzystaliście kiedyś z pomiarów składu ciała na wadze? Jaka jest Wasza opinia o pomiarach na wadze? 

Zdjęcie główne pochodzi zflickr.com